نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رسول معمار دستجردی ¹
• سعید مینایی ²
• محمد هادی خوش تقاضا ²

¹ دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

² دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تکنیک های فراصوتی به آن سرعتی که برای بررسی کیفیت مواد غذایی، به کار گرفته شده، در تعیین کیفیت میوه ها گسترش نیافته است. در این تحقیق برای کیفیت سنجی میوه ی گلابی رقم شاه میوه از سامانه فراصوتی استفاده شد که بخش‌های اصلی آن عبارت بودند از تپ‌ساز/ تپ‌گیر، تراگذرهای فرستنده و گیرنده دارای هورن نمایی (kHz 75)، برنامه‌ی کنترل، رایانه، و سامانه‌ی جمع‌آوری داده‌ها. برای کیفیت سنجی، از میان ویژگی‌های مکانیکی (آزمون های مخرب)، شاخص سفتی، میزان مواد جامد محلول، میزان اسیدیته، ضریب کشسانی، pH و درصد ماده‌ی خشک و از میان شاخص‌های فراصوتی (آزمون غیر مخرب)، سرعت امواج فراصوت و ضریب تضعیف مورد بررسی قرار گرفتند. سطوح کیفی گلابی عبارت بودند از نارس، رسیده و بیش‌رس. نتایج حاصل از آزمایش‌ها نشان داد که اثر سطوح کیفی نمونه بر تمام عوامل وابسته به غیر از میزان مواد جامد محلول و میزان ماده خشک در سطح 0/01 معنی دار است و سفتی بافت به عنوان مهم‌ترین شاخص در تعیین بلوغ تجاری میوه گلابی رقم شاه میوه انتخاب شد. همچنین مشخص شد که اثر سطوح کیفی بر سرعت امواج فراصوت و ضریب تضعیف در سطح 0/01 معنی دار است. بررسی رابطه ی بین سفتی و ضریب کشسانی با خواص فراصوتی نشان داد که، رابطه ای خطی بین سفتی و سرعت امواج فراصوت وجود دارد و با افزایش میزان سفتی میوه، سرعت امواج افزایش می یابد(R2 =0.81). همچنین مشاهده شد که رابطه ای منفی بین سفتی و ضریب تضعیف وجود دارد (R2 =0.895) و با افزایش میزان رسیدگی یعنی کاهش سفتی، ضریب تضعیف به صورت نمایی افزایش می یابد. رابطه ی نمایی خوبی بین ضریب کشسانی با سرعت امواج فراصوت (R2 =0.86) و ضریب تضعیف (R2 =0.835) به دست آمد.

کلیدواژه‌ها

• کیفیت سنجی
• آزمون غیرمخرب
• فراصوت
• سفتی
• میوه ی گلابی